Tıpta Büyük Veri Çalıştayı

16 November 2016
15:00

Bülten Yazımız
 

Big data düşüncesi astronomi, peraken­de satış, arama motorları, politika gibi alanlarda kullanılagelmiştir. Bilgiler sa­nal ortamlarda kayıt altına alınmakta, çeşitli aplikasyonlarla bazı merkezlerde toplanmakta ve bu bilgilere ulaşım kimi yetkilendirmelerle mümkün olmak­tadır. Tüm bu gelişmelerden elbette tıp da etkilenmiştir. Her geçen sürede elektronik sağlık kayıtları katlanarak artmakta, kualitatif (hastaya dair notlar vb.) ve kuantitatif (laboratuvar değerle­ri, radyoloji, farmakolojik değerler vb.) değerleri içine alan bir bilgi bankasına duyulan ihtiyaç, giderek kendisini his­settirmektedir.Popülasyona dair tıbbî bilgilerin bir elde toplanması neticesinde büyük bir bilgi bankasınının oluşmasının; Tıbbın personalizasyonu sağlayaca­ğı, Tıbbî karar vermede doğruluk/ko­laylık payını arttıracağı,Yeni tıbbî bilgi üretimini genişlete­ceği,Hekimlere hastaları için karar ver­mede katı kurallarla çizilmiş kılavuzları kullanmak yerine gerçek zamanlı hasta analizini kullanmayı mümkün kılacağı (benzer profillerdeki hastaya yaklaşı­mın hekimler arasındaki big data üze­rinden bilgi paylaşımıyla sağlanacağı),Hasta merkezli tıp anlayışını kuvvet­lendireceği düşünülmektedir.

Tüm bunların yanında verinin kapitale dönüşümü, uluslararası bir güç unsuru hâline gelmesi, gizlilik ve güvenliğinin sağlanması birtakım etik, hukukî ve sosyal problemleri de beraberinde ge­tirmektedir.Bu bağlamda; Big data kavramının ortaya çıkışı, ta­rihi serencamı, bilişimdeki yeri ve tıpta kullanımı,Tıbbi metodolojinin ve bilginin ‘big data’ kullanımıyla nasıl değişip, dönü­şeceği, Kişiye ait bilgilerin mahremiyetinin fıkhi boyutu ve veri mahremiyetinin hukuki zemini,

  • Gizlilik ilkesinin dini ve etik tartış­ması,
  • Epistemolojik olarak büyük verinin dönüşümü gibi başlıklar tartışılmaya değer bulunmuştur.

İstanbul Araştırma ve Eğitim Vakfı (İSAR) Tıp ve Ahlak Çalışma grubu İSAR konferans salonunda 3 Aralık 2016 tarihinde düzenlediği “Tıpta Bü­yük Veri Çalıştayı” ile büyük veri, teo­riden pratiğe birçok yönüyle ele alındı. Alanında uzman akademisyenlerin katıldığı iki oturumluk çalıştayla Big Data (Büyük Veri) tıbbî, hukukî, sosyo­lojik ve etik açılardan detaylı bir şekilde tartışıldı.İki oturumdan oluşan “Tıpta Büyük Veri Çalıştayı”nın ilk oturumu İbn Haldun Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Recep Şentürk’ün ve İstanbul Medeni­yet Üniversitesi Rektörü, aynı zamanda ilk oturumun başkanı olan Prof. Dr. M. İhsan Karaman’ın açılış konuşmalarıy­la başladı.İlk konuşmada İstanbul Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hasta­nesi’nde Radyoloji Klinik Şefi Prof. Dr. Hakkı Muammer Karakaş, bü­yük veriyi endüstriyel internet ve sağ­lık alanındaki uygulamaları açısından değerlendirdi. Tıpta büyük verinin ne anlam ifade ettiği konusuyla tebliğine başlayan Karakaş, güncel gelişmeleri ve özellikle de radyoloji alanında yapı­lan birtakım uygulamaları dinleyiciye aktardı. Dünyada yataksız veri hastane­lerinin kurulmaya başladığını belirten Karakaş, gelecekte hem ülkemizi hem de dünyayı nelerin beklediğini gözler önüne serdi.

Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Proje ve Kaynak Ge­liştirme Birim Sorumlusu Umut Elmas ise Sağlık Bakanlığı’nda büyük verinin kullanım alanlarından ve e-Nabız uy­gulamasının hâlen ve yakın gelecekteki kullanımından bahsetti. Türkiye’deki tüm sağlık kuruluşlarının senkronize edileceği uygulamaların müjdesini ve­ren Elmas, Türkiye için büyük veri kul­lanımının kaçırılmaması gereken bir fırsat olduğunun altını çizdi.

Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyo­istatistik Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Handan Ankaralı, verinin 2 mb’tan yottabaytlara kadar olan tarihî serencâ­mıyla sunumuna başladı. Bir noktadan sonra klasik istatistik metotlarının ve­riyi işlemeye güç yetiremediğini ve ar­tık büyük verinin gündeme geldiğinin altını çizen Ankaralı, istatistiğin tıbbî bilginin üretimindeki yeri ve önemini çeşitli örneklerle ortaya koydu.

İlk oturumun son konuşmacısı Dr. Er­kan Karabekmez ise veriye / bilgiye modern ve post-modern bakışı incele­yip tabiî ve beşerî bilimler arasındaki epistemoloji farkına vurgu yaptı. Bildi­ğimiz şeylerin artması, karmaşıklaşma­sı hakikatı nasıl ve ne kadar önceleyebi­lir sorusuna cevap arayan Karabekmez, omics’ler üzerinden veri-yoğun çağın inceliklerini dinleyenlere aktardı.

Doç. Dr. Hakan Ertin’in başkanlığını yaptığı ikinci oturum Yrd. Doç. Dr. Mehmet Bedii Kaya’nın büyük veriyi hukukî açıdan incelediği sunumuyla başladı. Türk ve dünya hukukundaki düzenleme ve yeniliklere dikkat çeken Kaya, bilişim hukukunun önemini göz­ler önüne serdi.

Oturumun ikinci konuşmacısı olan İs­tanbul Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İlhan İlkılıç ise büyük verinin epistemolo­jik yönleri ile etik sorunları üzerinde durdu. Büyük verinin daha iyi bir tıp oluşturacağı varsayımının sorgulanma­sı gerektiğinin altını çizen İlkılıç, veri­nin nedensellik ve korelasyon sorunu üzerinde durdu. İlkılıç, tıbbî etik bağ­lamında hasta-hekim ilişkisi, tedavi ba­şarısı ve hasta / hastalık anlayışındaki değişim başlıklarını inceledi.

Oturumun son konuşmacısı olarak İs­tanbul Üniversitesi Felsefe ve Din Bi­limleri Anabilim dalı öğrencisi Rukiye Şahin ise büyük verinin sosyolojik bo­yutunu dinleyicilere aktardı. Verinin bir güç odağı olarak zuhur ettiğini be­lirten Şahin, bu gücün mahremiyetin ihlali için müsait bir ortam oluşturdu­ğunu ifade etti.

Çalıştay, daha önceki İSAR TAÇG ta­rafından gerçekleştirilen organizasyon­larda olduğu gibi tebliğleri, soruları ve tartışmalarıya ilmî manada son derece münbit, ufuk açıcı bir ortama sahne oldu. Doç. Dr. Hakan Ertin’in değerlen­dirme konuşmasıyla çalıştay sona erdi.

 

Ayrıntılı bilgi için: bigdataisar.com

Çalıştay videolarını izlemek için tıklayınız.