16 Şubat 2019 tarihinde Prof. Dr. İhsan Fazlıoğlu’nun katılımıyla gerçekleştirdiğimiz “Geçmişi Anlamak, Şimdiyi Bilmek, Geleceği Öngörmek: Tecdid Hareketlerine Yeni Bir Yaklaşım” isimli konferans, Tanzimat ve tecdid hareketlerine Avrupa merkezci tarih okuması ve Oryantalist bakış açısına alternatif hatta bunların haricinde bir yaklaşımı öne alarak Tanzimat dönemiyle başlayan yenileşme/tecdid hareketlerinin entelektüel tarih bağlamında izini sürmeyi amaçlıyordu. Fazlıoğlu hocanın iddiası Osmanlı Devleti’nin 17.yy’da kendi iç saikleri dolayısıyla, ulema ve devlet erkanını yaklaşık sınırları belli bir program çerçevesinde tarihsel gelenekten ilham olarak bir yenileşme hareketinin temellerini attılar. Onların uygulamaya koyduğu yenileşmenin teorik ve pratik altyapısı tasavvuf ağları, medreseler ve yerel ulema sınıf tarafından İmparatorluğun dört bir yanına ulaşma imkanı buldu.
Bu yenileşme sürecinde farklı merkezlerin öneminden bahseden Fazlıoğlu, mantık ve matematik tabanlı İstanbul merkezi ile hadis ve fıkıh geleneği tabanlı Hicaz merkezinin bu harekette nasıl bir öneme sahip olduğundan bahsetti. Bu merkezlerin çalışmaları ile kaynağını 17.yy’dan alan tecdid hareketi, Tanzimat Reformu olarak 19.yy’da yeni bir tecrübe olarak kendini tarih sahnesine koyma imkanı buldu.
Konuşmanın sonunda günümüzdeki İslamcılık ve İslamî hareketlerin serencamından bahseden Fazlıoğlu, yakın geçmişteki bu tecdid/yenileşme hareketine atıfta bulunarak bir karşılaştırma yaptı. Bugün neler yapılabileceğine dair bir takım önerilerde bulunan İhsan Fazlıoğlu, konuşmasını “bugünün insanın dertlerine deva olabilecek ve var olan bilgi ile uyumlu bir tecdidin gerekliliğini” vurgulayarak konuşmasını sonlandırdı.
